Jolas heuristikoa

Jolas Heuristikoa, 0-3ko eskolan garatzen da, 12 hilabetetik 20-24 hilabeteetara

hain zuzen ere. Talde txikian egiteko jolasa da. Haurren bapateko ekintzak erabiltzen

dira jolasean. Era berean, pentsamendua, hizkuntza, erlazio pertsonalak eta haurren

ekintzak estrukturatzen laguntzen du. Bi fase ditu: lehendabizikoan, haurrek materiala

aztertzen dute eta objektu batzuk besteekin konbinatzen dituzte. Bigarrenean aldiz,

hezitzaileak gidaturik eta era antolatu batean, haurrek materiala jasotzen dute. Hala

eta guztiz ere, aipatu behar da jolas heuristikoak ez dituela normalean eskolan egiten

diren gainontzeko ekintzak alde batera uzten.

Materiala: hiru material mota daude, objektuak, edukiontziak eta poltsak.

Erabilera ludiko jakin bat ez duten objektuak erabiltzen dira, baina elkarren artean

konbinatzeko errezak direnak: naturatik jasotakoak, etxean, dendetan e.a.-etan

bilatutakoak, jokuarentzat espreski eginak edo erositakoak. Zenbat eta aukera

zabalagoa izan, orduan eta konbinazio handiagoak eskeini ahal izango dira.

Edukiontziak bere barnean edozein gauza gordetzeko prestatuak egon behar

dira: edukiera sakona, gogorrak eta haurrek errez erabiltzeko prestatuak.

Poltsak telazkoak izango dira eta irekigunea josita egotea komenigarria da

identifikatzeko errazagoa suerta dadin. Poltsek bi funtzio nagusi izango dituzte: jolas

materialak txukun gordeta izateko eta jokuak irauten duen bitartean, materialak jaso

ahal izateko.

Sesio baten garapena: sesio bakoitzaren hasieran, irakasleak jokua garatuko

den gela prestatuko du; erabiliko ez den material guztia alde batera utzi eta jolas

heuristikoan beharrezko izango den espazioa sortuko du. Hiru edo lau objektu mota

aukeratuko ditu. Poltsetatik objektu mota bakoitzeko unitateak atera eta edukiontziak

prestatuko ditu. Gelako lurrean, distantzi berdinera dauden bost puntu ezberdinetan

edukiontziak kokatuko ditu. Beste tokietan aukeratutako objektuak utziko ditu, poltsak

jaso egingo dituelarik.

Hezitzaileak haurraren garapenaren kontrola eraman behar du, hori

behaketaren eta apunteen laguntzaz egingo du. Lasaitasunez behatu behar du haurren

ekintza eta honen bidez taldearen ikuspegi globalaren ideia atera dezake. Bera gelako

aulki batean eseriko da, non hau, estrategikoki kokatua egongo den gelako ikuspuntu

osoa hartzen duena eta, haurrek ere bera ikusteko arazorik izango ez dutena. Al duen

gutxien mugituko da, beharrezko kasuetan salbu. Behatzailearen rola hartuko du

haurrak konturatu gabe noski, eta segurtasuna emango du bere presentziarekin soilik.

Hezitzaileak zer behatu behar duen jakin beharra du, horregatik puntu edo

pauta batzuk kontutan izan behar ditu hala nola,

- kontzentraziorako kapazitatea,

- jolasean parte hartzen duen,

- materialak nahasten dituen edota aspertzen den,

- jasotzeko garaian parte hartzen duen ,

- iniziatiba duen,

- jolaserako giro lasaia eta isilezkoa mantentzen duen,

- beste haurren presentzia onartu eta errespetatzen duen.

- ...

Haurrak askatasun osoz ariko dira objektuekin jardunean, aztertzen eta

bakoitzak bere modura konbinatzen. Ondoren, gerta daitezkeen ekintza batzuk

aipatuko ditut:

ireki-itxi…

sartu-atera…

gehitu,pilatu…

jaurtiki…

banatu…

kolpatu…

itsasi…

biratu arazi…

poteari dagokion tapa aurkitu…

etab.

Bigarren zatian, objektuak jasotzen dira. Haurrek lurrean dauden objektuak hartu

eta bakoitza dagokion poltsan sartuko dituzte irakaslearen laguntzaz. Atal honetan,

helduen lana da haurren zereginaren nondik norakoa bideratzea. Haurren

mugikortasuna lantzen du, objektu gehienetarako toki batetik bestera joateko ekintza

burutu beharko baita. Pentsamendua estrukturatzen lagunduko die objektu bakoitza

dagokion poltsan sartzeko sailkatzen dituztenean. Hasierako zatian ez bezala, non

helduak begirale ixilaren rola betetzen zuen, oraingoan bere hitzek haurren ekintzak

zuzenduko ditu.

Familiaren laguntza eta inplikazioa ere garrantzitsua dela azpimarratu behar

dugu bai materiala lortzeko garaian, bai ideia berriak emateko garaian ere.

Hezitzaileok gonbidapena luzatuko genieke.

Saio hauek astean bi aldiz egitea komenigarria litzateke eta 20-30 minutuko

iraupena izango dute. Iraupena malgua izango da, haurren jarreraren arabera. Haurrak

aspertzen hasten badira edota interesa galdu dutela jabetu bagara, saioa bukatutzat

emango dugu. Gustura ari badira aldiz, pixka bat luzatu daitezke baina, jasotzerako

orduan ere gustura arituko direla ziurtatuz.

Teoria hau guztia alde batera utziaz eta praktikan pixka batean murgilduz, zera

aipatu behar da, haurrei eskeintzen dizkiegun materialak funtsezko garrantzia dutela.

Hau da, kontutan izan behar dugu zein material eskeintzen dizkiegun, berauek egokiak

diren, kopuruak nahikoa diren, ditugun helburuak lortzeko bat datozen...

Jolas honekin hartueman gehiago izan dudanean “arazotxo” batetaz ohartu

naiz: hasiera batean haurrei jolas hau aurkezten diezunean, oso arretatsu eta

kontzentratuta egoten direla, dena berria baita beraientzat. Baina denbora iragan ahala

zeraz konturatzen zara, haurrak aspertzera iritsi daitezkeela beti material berdina

manipulatzeaz edo esperimentatzeaz. Beraz, maiztasun batez materialak aldatu egin

behar dira, haurrak aspertzen hasiak direlako, motibaziorik sortzen ez dielako edota

interesa beste leku batean jarria dutelako...

Aurreko argazkietan ikusten den bezala, batzuetan haurrak ez dute eskeinitako

materialarekin interes handirik agertzen, hau aspertzearen seinale garbi bat izan

daiteke. Beraz, beste aukeren bila joaten dira, txirristara, sukalde txokora; gertatu ohi

izan da ere haurrek beste nonbait izatea euren interesa une horretan. Adibide bat

jartzearren, azkeneko argazkian argi ikusten da egun horretako kazkabarra saioak,

normala den bezala, askoz ere interes handiagoa zuela jolas heuristikoak baino....

honekin zera esan nahi dut, badaudela egoera batzuk kontrolaezinak direnak, ez

daudenak hezitzailearen esku, beraz, normala den bezala, beti ere ez da batek nahi

lukeen bezain ongi ateratzen jolasa hau, haurrei arreta beste zerbaitek edo norbaitek

sortarazten dienean behintzat.

Manipulatzeaz aspertu diren egoeren aurrean soluziorik onena materialaren

aldaketa da, interes berriak piztea, esperientzi berriak eskeintzea...

Gerta daiteke ere haur batzuei material mota batek bere textura edo taktua,

itxura, ... e.a-engaitik ez erakartzea, adibidez Telmok ez du inoiz zapiekin jolasten,

seguruenik ez zaio taktua gustatzen...

Hala eta guztiz ere garrantzitsua da jolasa noiz amaitu behar den jakitea.

Haurrei ez zaie sekulan jolas honetara jolastea behartu behar, beraz, taldea oso

motibatuta ez dagoenean, bigarren fasera pasatzea komenigarria da, hau da, material

bakoitza bere zakuan jasotzearena. Geroz eta arrakasta gutxiago baldin badu jolasak

astean bi egunetan burutu ordez, astean behin burutzera pasa beharko litzatekeela

uste dut.