JOLAS MOTAK

Hainbat eratan sailkatu daitezke jolasak, adinaren arabera, aplikatzen diren egoeraren arabera, lortu nahi den helburuaren arabera... Nire ustez oso garrantzitsua eta erabilgarria da hezitzaileentzako jakitea egoera bakoitzean ze jolas erabili daitekeen talde guztiak ez direlako berdinak eta horri egokitu beharra da. Horretarako jolas mota ugari aurkitu daitezke.

Aplikatu nahi den egoeraren arabera jolas mota ezberdinak daude:

1. Aurkezpen eta ezagupen jolasak: Hauek talde batean umeak ezagutzen ez direnean egiten dira, hauek jolas moduan aurkeztuko dira haien buruak aurkezteko eta elkar ezagutzeko. Era horretan, beste umeak haien izena, zaletasunak eta bestelako gauzak ezagutu dezakete. 

2. Baieztapen jolasak: Hauek bakoitzaren nortasuna taldean finkatzeko egiten dira.

3. Konfidantza jolasak: Jolas hauek, hitzak esaten duen bezala, besteengan konfidantza sortzeko edo handitzeko aproposak dira.

4. Komunikazio jolasak: Jolas hauek gorputz komunikazioa lantzeko egiten dira., oso garrantzitsua baita adierazpen korporala. Adibidez, mimikaren bidez jolasen bat egin daiteke.

5. Kooperazio jolasak: Jolas hauetan taldeak helburu zehatz bat du eta guztiontzako berdina izango da, taldeak ahalegin guztiak ipini beharko ditu helburu hori lortzeko.

6. Arazoen jolasak: Taldeak arazo bat konpondu beharko du.

7. Distentzio jolasak: Jolas hauek energia askatzeko egokiak dira. Horregatik, umeen artean arazoren bat dagoenean edo giro txarranabaritzen denean jolas hauek oso aproposak izaten dira.

JOLASAREN BALIOA PEDAGOGIAN

JOLASA ETA HEZKUNTZA FISIKOA


Jolasak hezkuntzarako duen balioa pertsonaren garapen integrala zenbateraino laguntzen duen begiratuz neur daiteke.


Unibertsala da jolasak haurrengan duen zirrara eta pertsonalitatea garatzeko eskaintzen duen laguntza.


Jolasaren balio pedagogikoaren oinarria, bat-batekoak eta inkontzienteak diren mugimenduak eginez, haurrak gorputz-heziketa jasotzean datza; horrez gain, funtzio psikikoen orekatzaile eta suspergarria da. Jolasaren helburuek, gainera, funtzio organiko, intelektuan eta moralen garapenari erantzuten diote. Esaterako, jolasak indarra, malgutasuna, iraupena, oreka eta beste zenbait jartzen ditu jokoan; adimenaren aldetik, berriz, behaketa, arreta, memoria, irudimena eta adimenaren beste zenbait alde; horrez gain, begirunea, adiskidetasuna, kiroltasuna eta horien antzeko koalitate moralak hezitzen ditu.


Jolasaren bilakaerak haurraren gaitasunekin bat joan behar du. Lehen aroan jolas libreak du nagusitasuna: jolas mota honek ez du araurik edo mugarik eta haurraren ekimena indartuko du; ondoren, jolas gidatuago eta konplexuagoen sasoia dator, haurrak bete behar dituen arauak eta eskakizun fisiko handiagoak dituzten jolasena; azkenik, arau eta kodifikazio aldetik konplexuak diren jolasak datoz, gerora kirolean izango direnen antzeko arauekin.

JOLASEN GARRANTZIA

 JOLASA, HAURRAREN GARAPENERAKO TRESNA

Helduen ustez, jolasa elementu oso garrantzitsua da haurraren garapenean. Jolasa haurraren gorputz hazkuntdean elementu oso inportante bat da. Haurrak mugimenduekin, bere giharra eta gainontzekoak martxan jartzen ditu. Honez gain, errealaren kontzientzia hartzen doa, ekintzan inplikatzen da eta arrazonamendu eta ezaguerak lantzen doa.

Jolasa ezin da hezkuntzatik aldendu, horrek garapenerako tresna baliagarri bat baztertzea suposatuko lukelako. Horregatik, hezitzaileak ziurtatu behar du umearen jarduera bere heziketa eta ikasketa-prozesurako bide nagusia dela, izan ere ekintza eta saiakuntzaren bidez haien interesak eta motibazioak adierazi ditzakete; gainera objetu, harreman...eta abarren propietateak aurkitu ahal dituzte.

Beraz, jolasek gauzak aurkitzen eta esperimentatzen laguntzen dute. Haurrak distantzia eta espazioa kalkulatzen ikasten du, objetuak edo jostailuak manipulatuz, euren forma, neurri, tenperatura eta bestelako elementuez ohartzen da. Baita pensamendua ordenatzen ere laguntzen digu jolasak. Haurra denboran kokatzen da, espazioaren nozioak jasotzen ditu, bere hipotesi propioak frogatzen ditu eta bere ezagutza lantzen doa.


Orduan, hezitzailearen papera jarduera eta esperientzien burutzapena erreztea izango da. Haurren motibazioa, interesak eta beharrak kontutan izanda; eta horrela haien garapen eta ikasketetan lagunduko die.
Jolasak ondoko ezaugarri hauek ditu:

• Librea. Ezin da inor jolasean parte hartzera behartu, jolasak bere izaera galduko ez badu.
• Mugatua. Aldez aurretik zehazturiko mugak ditu espazio eta denbora aldetik.
• Arautua. Jolaseko arauek azabatu egiten dituzte, denbora baterako, bizitza arrunteko legeak, eta berak bihurtzen dira jolasak dirauen bitartean lege bakar.
• Baliabide sortzaile bat da, bai zentzu fisikoan (garapen sensoriala, motorra, muskularra, koordinazio psikomotriza) zein mentalean, umea bere gaparanean zehar bere imaginazio, originaltasun eta asmatzeko gaitasunak lantzen doa.
• Giza balorea du, laguntzeko eta kooperatzeko ohiturak sortzen ditu; egoera errealetara eramaten ditu eta beraz, munduaren ideia edo ezagupen erreal bat erakusten die.
• Adierazpen afektibo ebolutiborako bide bat da. Horregatik bai psikologoak zein hezitzaileak erabilitako tresna da.
• Ikasketa-prozesua erraztu dezakeen tresna da.

Jolasen ezaugarriak

Ikertzaile gehienek hainbat ezaugarri nagusiak jasotzen dituzte, ondorengo lerroetan aipatuko ditut.


1.-Jolasa librea da.

2.-Jolasak plazerra sortzen du.

3.-Jolasak aktibitatea dakar.


4.-Jolasa jaiotzen garenetik ematen da, eta haurtzaroaren berezko aktibitate bezala identifikatzen dugu.


5.-Jolasaren plazerra jardueran bertan datza eta ez emaitzetan.


6.-Jolasak ekintzak organizatzen ditu era propio eta espezifiko batean.


7.-Jolasaren bitartez errealitatearekiko interakzioa ematen da.


8.-Jolasak, estrategiak konpontzeko garapena bultzatzen du.


9.-Jolasak sozializazioa laguntzen du.


10.-Jostailuak eta material ludikoak ez dira behar-beharrezkoak.


11.-Jolasak denboran eta espazioan mugatutak daude.


12.-Jolasa baliabide osomotibatzailea da.

Zer da jolasa?

Jolasa, haurraren berezko bide naturala da giza garapena ahalbidetzen duten hainbat prozesu kognitibo, gorputzarenak, afektuzkoak eta sozialak abian jartzeko. Umeek jolasa behar dute ikasteko.

Zaila da jolasa zer den definitzea, baina jolas portaerak halakoak ez direnetatik ezberdintzeko aukera ematen duten elemantu bautzok aipa daitezke:
-Jolasa era askean eta berez sortzen da, jolasetatik at dauden interesen edo pertsonen eraginik gabe.

-Gozamena eragiten du berez. Ametsetan antzeko funtzioa betezen du, nahiak gauzatzeko mekanismo bezala.


-Jolas portaerak antolaketa berezia dauka, ez dago ezaugarri erasokorrik, aurpegi irribartsuak, mugimendu zehatzak.


-Poztasuna gauzatze berak eragiten du. Lotura dauka instituzko mekanismoekin, ikasi behar ez diren arauen araberakoa, berez sortzen direnen araberakoa dela dirudielako.


-Jolasa pertsonak jardueraren aurrean duen barne jardueraren arabera definitzen da, eta ez kanpoko jarduera edo errealitatearen arabera.


Umeek, jolasaren bidez, zentzuak (ukimena, ikusmena, entzumena,...) garatzen dituzte, pertsonak ezagutzen ikasten dute, besteekiko portaera eta errespetu-ohiturak berrenganatzen dituzte, irudimena eta fantasia lantzen dute, oroimena lantzen dute, eta abar. Jolasei esker, inguruarekin komunikatzen ikasten dute.